 |
 |
|---|---|
| ||||
Hoofdmenu
NavigatieInternationaal
Canada VS afdelingen
California Affiliates
Smokers' Club
Forces Nederland |
Chronisch ziek door een bacterieIntermediair 22 november 2001 auteur Astrid Smit Virussen en bacteriën gaan niet meer vrijuit als het om chronische ziekten gaat. Ze worden er zelfs van verdacht de belangrijkste oorzaak te zijn Reuma, multiple sclerose. Parkinson, Alzheimer, hart- en vaatziekten, de ziekte van Crohn, diabetes en kanker. Allemaal chronische ziekten die ons zomaar kunnen overkomen: niemand weet hoe je ze krijgt, en niemand weet of je er nog van geneest. Hoogstens zijn er wat lapmiddelen die het ziekte proces vertragen of de pijn verzachten. Oké, hart- en vaatziekten zouden samenhangen samen met hoge bloeddruk, weinig lichaamsbeweging, een hoog cholesterolgehalte, roken en vet eten. En diabetes - de vorm die vooral ouderen krijgen - komt meer voor bij mensen die vaak vet en calorierijk eten. De wetenschap zocht de oorzaak van de chronische ziekten tot nu toe in OMGEVINGSFACTOREN als leefstijl en de genen - en vaak hebben deze ziekten inderdaad een erfelijke component. Maar de laatste jaren richten de onderzoekers hun aandacht op nieuwe boosdoeners: virussen en bacteriën. Volgens de nieuwe hypothese zijn infecties met deze ziekte verwekkers een belangrijke, zo niet de belangrijkste oorzaak van chronische aandoeningen. De lijst met virussen en bacteriën die betrokken zijn bij chronische ziekten groeit met de dag. Science, Nature en de meer gespecialiseerde tijdschriften komen bijna maandelijks met nieuwe onderzoeksresultaten op dit terrein. De nieuwe hypothese wordt krachtig gepropageerd door Paul W. Ewald. Microbioloog aan het Amherst College in Massachusetts. Vorig jaar schreef hij er in het controversiële boek Plaque Time over. Niet de genes maar de germs ruïneren volgens Ewald ons bestaan en zorgen dat wij chronisch ziek worden. Ewald denkt dat er een revolutie in de medische wetenschappen op komst is. In de negentiende en het begin van de twintigste eeuw maakten we korte metten met actuele infectieziekten; de komende decennia zullen we met de chronische infectieziekten afrekenen, zo stelt Ewald krijgshaftig. Voor Ewald is het onderzoek naar de maagzweer de grootste inspiratiebron. Al in de jaren veertig van de vorige eeuw behandelden sommige Amerikaanse ziekenhuizen maagzweren met antibiotica. Internisten wisten niet waarom, maar het werkte. Om onduidelijke redenen is deze behandeling echter uit het vizier verdwenen. Daarna namen artsen aan dat maagzweren werden veroorzaakt door stress, roken, alcohol, en genetische factoren. In 1981 ontdekte de jonge Australische internist Barry Marshall opnieuw dat mensen met een maagzweer opknapten van een behandeling met antibioticum; ook ontdekte hij dat hun maag was besmet met de bacterie Heliobacter pylori. Om te testen of Heliobacter de oorzaak van een maagzweer was, nam hij de proef op de som. Hij dronk een stevige slok Heliobacter-bacteriën en kreeg inderdaad Gastritis. Daarna genas hij zichzelf met antibiotica. Het duurde nog tot halverwege de jaren negentig eer artsen accepteerden dat patiënten met een maagzweer niet waren geholpen met rust alleen. In de afgelopen decennia is inmiddels ook aangetoond dat hepatitis B leverkanker kan veroorzaken, en het seksueel overdraagbare papillovamavirus baarmoederhalskanker. Voor andere chronische ziekten stapelen de aanwijzingen zich op dat virussen of bacteriën belangrijke boosdoeners zijn, maar is het definitieve bewijs nog niet geleverd. Antibiotica tegen hartaanvalBij multiple sclerose, een ziekte die zenuwen aan tast, wijzen de onderzoeksresultaten al enige tijd richting een bacterie of virus als boosdoener. Zo constateerde artsen bij de bevolking van de Faeröer in de jaren zeventig opvallend veel MS, terwijl deze ziekte in de periode ervoor vrijwel niet op de eilanden voorkwam, epidemiologen berekenden dat het begin van deze “epidemie” ongeveer samenviel met de aankomst van de Britse soldaten in de Tweede Wereldoorlog. En mensen die op jeugdige leeftijd emigreerden van gebieden waar MS veel voorkomt, zoals Australië en de Oekraïne, naar gebieden met weinig MS, liepen een kleinere kans op deze ziekte. Microbiologisch onderzoek suggereert inderdaad dat ziekteverwekkers bij het ontstaan van MS betrokken moeten zijn. Het humane herpesvirus HHV-6 is een van de gegadigden. De virus dragen mensen jarenlang bij zich zonder dat het iets uitricht. Maar opeens kan het de kop opsteken. In 1995 werd in Amerikaans onderzoek actief HHV-6 in de hersenen van een grote groep MS-patiënten gevonden en slapend HHV-6 in de hersenen van gezonde mensen. Ook bij arteriosclerose - het dichtslibben van de slagaders - blijkt een bacteriële infectie een rol te spelen, in dit geval met de Chlamydia pneumonia. Deze bacterie veroorzaakt een ontsteking van de luchtwegen; bijna iedereen is er ooit in zijn leven mee geïnfecteerd geweest. Maar mensen die een zware vaak chronische infectie opliepen, hebben meer antistoffen tegen de bacterie in het bloed en een ook een hoger risico op hart- en vaatziekten, aldus Tjaco Ossewaarde, die voor het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu onderzoek deed naar deze relatie. Dit blijkt ook uit diverse andere studies. In de plaques, de plekken war de aderen dichtslibben, zien onderzoekers ook bijna altijd Chlamydia; in gezonde bloedvaten nooit. Daarnaast kregen patiënten die na een hartaanval antibiotica slikten, minder snel een tweede hartaanval. Chlamydia zit overigens opvallend vaak in het beklaagdenbankje als het om chronische ziekten gaat. De bacterie wordt er ook van verdacht betrokken te zijn bij de ziekte van Alzheimer. Onderzoekers troffen de bacterie op de plek aan waar hersenen aan het aftakelen waren, terwijl ze de bacterie in hersenen van gezonde personen niet of nauwelijks vonden. De lijst van virussen en bacteriën die in verband worden gebracht met chronische ziekten wordt steeds langer:
Maar alle interessante aanwijzingen ten spijt is een causaal verband voor al deze gevallen nog niet gevonden. Want er mag dan een verband zijn, of de bacterie of virus ook echt de ziekte veroorzaakt, is een tweede. Chlamydia bijvoorbeeld bevindt zich altijd in witte bloedcellen. En witte bloedcellen zijn ook altijd op de plek waar een ontsteking plaatsvindt. Dus is het niet zo gek dat deze bacterie in de plaques in de bloedvaten zit. Met andere woorden: is het nu Chlamydia die de ontsteking veroorzaakt of komt Chlamydia daar omdat er een ontsteking is? Een kip-of-eikwestie. Om een definitief bewijs te krijgen, moeten de methodes van bacterioloog Koch van toepassing zijn. De bacterie of virus moet kunnen worden geïsoleerd uit zieke mensen en kunnen worden opgekweekt. Na toediening bij een gezond iemand moet de bacterie of virus bij die persoon leiden tot de zelfde ziekteverschijnselen. In feite de proef op de som die de Australiër Marshall nam bij het bewijzen van de oorzaak van de maagzweer. En dat zit precies het hele probleem: hoe ga je dat bij chronische ziekten aanpakken? Er zitten vaak jaren tot zelfs decennia tussen het moment van infectie en het moment dat de ziekte zich openbaart. Bovendien is het onethisch om iemand met een ziekte te besmetten waarvoor geen remedie is. Dit probleem kan worden opgelost door te wachten tot iemand geïnfecteerd raakt en dan diens levensloop te volgen, een methode die veel epidemiologen toepassen. Maar ook dan is het niet eenvoudig om met een bewijslast te komen, want dat vereist wel dat de onderzoeker onderscheid kan maken tussen een groep die niet besmet is en een groep die wel besmet is. Met veel bacteriën en virussen die op de verdachtenlijst staan, zoals Chlamydia en herpesvirus, komt iedereen wel eens in contact. Reumatische rattenEen oplossing is om proefdieren die dicht bij de mens staan te infecteren met e bewuste ziekteverwekkende bacteriën of virussen. En dat wordt ook gedaan. Zo blijkt uit recent onderzoek dat konijnen die werden geïnfecteerd met Chlamydia inderdaad plaques in hun aderen vormden. Ratten die werden besmet met de tuberculosebacterie kregen later reumatische verschijnselen. Maar dan komt toch weer het aloude dilemma om de hoek kijken: een rat is nog geen mens. En met apen, die het dichtst bij de mens in de buurt komen, mogen steeds minder proeven worden gedaan. Willem van Eden, hoogleraar immunologie aan de universiteit Utrecht, die al meer dan tien jaar onderzoek doet naar de relatie tussen de tuberculosebacterie en reuma: En zo blijven we om de hete brij heen draaien. Toch heeft Ossewaarde de hoop dat in de toekomst een methode ontwikkeld wordt om het verband –althans tussen Chlamydia en hart- en vaatziekten - aan te tonen. Natuurlijk, de wetenschap gaat verder. Als we bijvoorbeeld vaccins tegen Chlamydia ontwikkelen, kunnen we een groep vrijhouden van de infectie en kijken of die personen uiteindelijk minder hart- en vaatziekten ontwikkelen dan mensen die een infectie oplopen. Slimme vaccinsStel dat de wetenschappers inderdaad bewijzen dat bacteriën en virussen chronische ziekten kunnen opwekken of in ieder geval een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de ziekten, is er een oplossing? Als de bacterie de ziekteverwekker is, lijkt het gebruik van antibiotica voor de hand te liggen. Veel bacteriën leggen het loodje als ze in aanraking komen met deze stoffen. Toch is dit geen remedie voor de behandeling van chronische ziekten: patiënten zouden dan jarenlang deze middelen moeten slikken. Dat is ongezond, en gezien de problemen met resistentie tegen antibiotica onverantwoord. Vroeg of laat kun je antibiotica nergens meer voor gebruiken, aldus Ossewaarde. Hij ziet meer in het gebruik van vaccins, een kunstmatige toediening van stoffen die het afweersysteem voorbereiden op een specifieke infectie van virus of bacterie waardoor het zich op tijd effectief kan verweren. Maar helaas zijn die vooralsnog niet beschikbaar, daarvoor is nog veel onderzoek nodig. Immunoloog Van Eden plaatst hier wel een kanttekening bij. Op zich is de ontwikkeling van vaccins inderdaad een oplossing. Maar we moeten oppassen dat we het immuunsysteem niet te veel wind uit de zeilen nemen. Op zich is het goed voor het immuunsysteem om allerlei infecties door te maken. Anders kan het zich niet goed verweren tegen infecties en lopen mensen juist weer nieuwe ziekten op. Maar misschien kunnen we dit oplossen door heel slimme vaccins te ontwikkelen. | |||||
|
Zend
deze pagina naar een vriend